É tempo de inverno

José Fonte Sardiña
Un aquel amoucado e melancólico, apelicado ao cristal da miña ventá, contemplo como,igual que o facía na novela de Cela, “chove mansamente e sen parar, chove sen gañas pero cunha infinita paciencia, como toda a vida, chove sobre a terra que é da mesma cor có ceo, entre branda verde e branda gris cincento” (tomado e traducido de Camilo José  : “Mazurca para dos muertos”, Barcelona, 1983, p. 9), e agardo que estiñe coa tranquilidade coa que os galegos vemos caer a auga das nubes sabendo que é unha regalía ―neste inverno talvez algo farturenta― do ceo.

O apracible bater da choiva no cristal trae á miña mente as rúas molladas de
Compostela, que tanto tempo levo sen pisar, e os paseos e longas conversas da fin de
semana cos meus amigos polo antigo bosque Libredón, mesturando contos, risadas e
penas, consonte lle cadrase, que remataban inevitablemente nalgunha tasca cunha caña ou unha copa de viño na man. Moito os boto de menos! Aínda que non perdemos a comunicación, os da nosa xeración ben sabemos que, como dicía Miguel Ríos, “el
teléfono es muy frío” e que “no hay como el calor del amor ―ou da amizade, engado
eu― en un bar”, segundo aseguraban, con máis razón ca un santo, os de Gabinete
Caligari.

Coa saudade, o meu pensamento voa tamén cara á miña vila natal e faime recordar
―etimoloxicamente significa levar de novo ao corazón― as persoas amadas que alí
teño ―ás que, por mor deste demo de illamento por concellos, non podo visitar―, o
Antroido eumés e as súas comparsas, as crocantes orellas e o cocido con grelos de
Monfero da miña nai, os freixós da miña sogra, os viños na rúa Real… “Se fecho os
ollos, oio / chover en Pontedeume. // Se conto os pasos, lenta- / mente percorro aquelas rúas, / as sombras abrigosas que me agardan. // E está chovendo, chove / sobre o mundo, / sobre o xardín mollado da tristeza, / como chove mansiño na lembranza, / e ese triscar da choiva nos tellados, / e nas laxes das rúas, / é o ruído que quero na mañá. // Se abro os ollos, / xa sei que delampou” (Ramiro Fonte: ‘Cantar que chove’, en “Luz do mediodía”, A Coruña, 1995, p. 65).

Ao abrir eu os ollos, tamén delampou en Teo, como en Pontedeume no poema do noso
bardo. Xa de nenos, os galegos aprendemos que “nunca choveu que non escampase”, e
unha vez máis acaeceu o que este adaxio inexorable vaticina.

Despois de comprar uns grelos no Mercado Labrego ―a dona do posto dime que a terra non quere nin unha pinga máis de auga―, a raiola da mañá sabatina anímame a
comezar unha andaina pola Ruta dos Petróglifos do Concello, seguindo o sabio consello do Colectivo A Rula. Abraiado, escoito cos meus ollos, como dicía Quevedo, o calado falar destas pedras ancestrais, aínda que non consigo descifrar as súas enigmáticas mensaxes. O lendario Pico Sacro, que me acompañará ao longo de boa parte da miña camiñada, vixía impoñente desde lonxe e éncheme de paz.

A abondosa choiva deste inverno fai que as fontes, regatos, regueiros e torrentes que
saen ao meu paso na andaina veñan máis cantareiros que decotío, e xustifiquen por
completo aquela frase de Cunqueiro na que falaba de Galicia como “o país dos dez mil
ríos” (Álvaro Cunqueiro: “A cociña galega”, Vigo, 1983, p. 87).

Co rumoroso son da auga veñen ao meu maxín o pai Eume ―sinécdoque para min de
todos os ríos― e o seu cantar, recollido nos versos do padre Placer: “Montañas de
Soaserra, / pel d’unha besta salvaxe, / douradas coa frol do toxo. / Po-lo río abaixo vai / a canción do Eume. // Soan po-lo ar os salmos / dos monxes de Caaveiro. / Os pinares tamén choran. / Po-lo río abaixo vai / a canción do Eume. // No fondo das augas verdes / hai unha caixa de morto, / d’unha frol que se afogou. / Po-lo río abaixo vai / a canción do Eume” (Gumersindo Placer: ‘Eume’, en “Algas (Versos gallegos)”, primeira edición Madrid, 1959, citado pola reedición feita en Pontedeume, 1994, p. 43).

Alentadas pola xenerosidade da auga e a doce quentura dos escasos aloumiños do sol
das mañás, abrollan esplendorosas as camelias brancas, rosas e vermellas ―con pingas de choiva que semellan bágoas― das que falaba Ramiro Fonte nun delicioso poema: “Flores do inverno, puras / como as camelias brancas, existentes / porque a luz da mañá non as desfolla, / e viven tremedoiras, inútiles no aire; // flores de inverno sen destinatario, / estragadas coma camelias murchas / entre os papeis do chan, cunha color/ que puido ser vermella e non ten nome; // abonda unha raiola de sol para que abrollen” (Ramiro Fonte: ‘Flores de inverno’, en “Capitán Inverno”, Vigo, 1999, p. 26).

O musgo e a hedra visten de verde os troncos das árbores caducifolias ―deixaron
espidas de follas as súas pólas―, os muros, as pedras e o chan. E no medio de todo
xorden anárquicas as toxeiras, que xa rosean tinguindo de amarelo tanto verdor cinguido ―como na bandeira de Pontedeume― e anuncian que, aínda que a metade do inverno está por pasar, a primavera chegará decontado.

Polo baixiño vou cantando, coa máscara ben posta por non espallar os aerosois, a
canción do Grupo Saraibas: “Chorima, nosa chorima, / tan amarela no monte, / ti es a flor dos galegos, / dos de onte e dos de hoxe. // […] // Arrecendes os toxales, / non te quixeches na casa, / ergueita, brava e ceibe, / como os galegos de raza”.

Malia o pesimismo de Curros ―“Eu sónvol-o probe / d’o povo gallego: / pra min non
hai mayo, / pra min sempr’é inverno!” (Manuel Curros Enríquez: ‘O mayo’, en “Aires
d’a miña terra”, Ourense, 1880, p. 85 e 86)―, esta dura estación pasará e as restricións quedarán atrás; eu volverei a Santiago e Pontedeume, e a pandemia será vencida.

Ben sabemos que levará algún tempo, non exento de dores e sacrificios; así e todo, se
algo temos por certo os galegos é que “nunca choveu que non escampase”. Laus Deo
cando aconteza.